به گزارش پایگاه خبری،فرهنگی شهرکریمه به نقل از خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،‌ دوازدهمین جشنواره شعر فجر یکشنبه ۶ بهمن ماه در تبریز برگزیدگان خود را در ۳ حوزه شعر بزرگسال،‌ شعر کودک و نوجوان و در مورد شعر شناخت‌، رویا شاه‌حسین‌زاده برگزیده شعر بزرگسال بود،‌ شاعر سپید سرایی که به علت مجموعه شعر « صدای زنگ درآمد» 30 سکه بهار آزادی و سرو بلورین پاداش را با خود به خانه برد.

داوری جشنواره‌های متفاوت در حوزه شعر و کتاب نوعی ترسیم فضای کلی ادبیات در سال مورد ارزیابی را نیز در اختیار قرار می‌دهد‌، از این به سراغ مصظفی علیپور داور بخش بزرگسال جشنواره شعر فجر رفته‌ایم تا از حال و وضعیت شعر مطلع شویم. علیپور در مجموع ۱۱ دوره داوری جشنواره شعر فجر را بر عهده داشته استف‌ علاوه بر آن ۲۴ دوره داور پاداش کتاب سال در بخش شعر بوده است.گفت‌وگو تسنیم با مصطفی علیپور به توصیف ذیل است:‌

* تسنیم: آقای علیپور داوری دوازدهمین دوره جشنواره شعر فجر در بخش بزرگسال چه طور گذشت؟ سطح کیفی و اندکی آثار چه طور بود؟ آیا توانست رضایت شما را به عنوان یک شاعر و داور برانگیزد؟

گفت‌وگو تسنیم با مصطفی علیپور به توصیف ذیل است:‌نزدیک به ۸۰۰ اثر شعر کلاسیک و سپید بویژه شعر منثور در دبیرخانه گردآوری شده بود که از میان این آثار بعد از داوری ۷ کتاب به فاز پایانی راه یافتند،‌ این به معنای این است که به لحاظ اندکی شاعران ما آثار زیادی را تولید می‌کنند، اما آنچه جای بحث و تامل دارد،‌ این است که  آثار به اندازه‌ای که رشد اندکی داشته از رشد کیفی بهره نبرده است.

به لحاظ زبان شعر، نگاه، فکر، مکاشفه‌های زبانی، زیبایی شناسی زبان هیچ رشد قابل ملاحظه ای نداشتیم

چه به لحاظ زبان شعر چه به لحاظ نگاه، فکر، مکاشفه‌های زبانی، زیبایی شناسی زبان هیچ رشد قابل ملاحظه ای نداشتیم، در نتیجه باید اظهار کرد،‌ آثاری که در جشنواره انتخاب شده‌اند‌، خوب ترین آثاری می باشند، که در سال ۹۵ به بازار ارائه شده است،‌ اما به معنای این نیست که این آثار برترین آثار شعر روزگار ما می باشند و می‌توانند مدل و نمونه‌ای برای شاعران دیگر شوند‌، در واقع این آثار خوب ترین آثاری بوده است که منتشر گردیده و بر پایه سیاست‌های بنیاد شعر و ادبیات داستانی به فاز نهایی  رسیده‌اند.

* تسنیم: منظورتان این است که اگر قرار بود طبق شاخص‌های کلی شعر نرمال تصمیم‌گیری شود،  می‌شد‌، هیچ اثری را به عنومان اثر برگزیده معرفی نکرد؟

زیادی از داوران ما در سال‌های متمادی که جشنواره کتاب سال شعر یا جشنواره کتاب سال شعر فجر را داوری می‌کنند،‌ عقیده دارند که اثری که معرفی می‌شود، باید تمامی استانداردهای لازم را داشته باشد،‌ اما زیادی از آثاری که به عنوان برگزیده معرفی می‌شوند، این ویژگی‌ها را ندارد. در برابر گروه دیگری از داوران اعتقاد دارند ما به خوب ترین اثر هر سال نمره می‌دهیم، از نظر زیبایی‌شناشی، فکر و … الزاماً این آثار لازم نیست که بهتری اثر شعری باشند، اما خوب ترین اثر همان سال می باشند. پس باید اظهار کرد که معیارهای داوری ما تغییر نکرده است،‌ اما دو دیدگاه وجود دارد،‌ نظری که می‌گوید اثر برگزیده باید از هر منظر قابل دفاع باشد و تمام استانداردهای لازم زیبایی شناسی را رعایت نموده باشد و در واقع  یک اتفاق در حوزه شعر کشور باشد و نظری که می‌گوید الزاماً هر کتابی که معرفی می‌شود‌، لازم نیست اتفاق مهمی در حوزه شعر باشد. لکن خوب ترین اثر در میان آثار منتشر گردیده باشد.

شعر فجر خیرالموجودین را برگزید نه لزوما اتفاق ادبی سال را.

* تسنیم:‌ شخص شما به کدام دیدگاه تعلق دارد؟

من اعتقاد دارم که  اثر برگزیده باید یک اتفاق با اهمیت و تازه در رخداد شعری کشور باشد‌، باید یک چیزی به زبان فارسی از منظر زیبایی شناسی بیفزاید. که البته ما در زیادی از این سال‌ها با چنین اثری مواجه نبوده‌ایم،‌  اما بر پایه سیاست‌های فرهنگی انتخاب کتاب سال و جشنواره شعر فجر یعنی «خیرالموجودین» خوب ترین اثر انتخاب گردیده است.

اگر فیلم مناظره‌ها و جدل‌های نشست ها انتهایی داوری شعر فجر در بخش بزرگسال را ببینید،‌ متوجه خواهید گردید که داوران چه میزان جدی‌، دقیق و سخت ارزیابی کرده و با هم گفت‌وگو می‌کنند، داوران علی‌رغم دوستی‌ها وتفاهم‌هایی که دارند ‌، نظراتشان امکان دارد با هم متمایز باشد. 

* تسنیم:‌ اشاره کردید که رشد کیفی شعر به اندازه شرسد اندکی در سال‌های موخر نبوده است،‌ از سوی دیگر ما رد اسل‌های گذشته با تب شاعر شدن در میان جوانان مواجه بوده‌ایم‌، شاعران جوانی که یک شبه می‌خواهند ره صد ساله را بپیمایند و کتاب‌هاتی متعدید از خود منتشر کنند،‌ به چه سبب چنین شده است؟

 این سؤال خوبی است اما جواب به آن بسیار سخت است، من وحشت نمی‌کنم از حمله ترسناک اندکی شاعران و شعرهایی که تولید می‌شود، اینکه از کجا متاثر می‌شود؟ را به درستی نمی‌دانم، به هر حال زبان فارسی زبان ادبیات و شعر است، ما فارسی‌زبان‌ها حتی در بخش قابل ملاحظه ای از گفت‌وگوهای محاوره‌ای نیز ارزش‌های شعری را رعایت می‌کنیم‌، گمان نمی‌کنم،‌ این حمله شاعران مسأله خاصی باشد، شاید در زیادی از جوامع و دوره‌های تاریخی ما هم اینچنین باشد،‌ اما آنچه با اهمیت است، خط قرمزهایی است که باید به لحاظ زیبایی‌شناسی زبان وجود داشته باشد.

تعصب و غیرت ملی در محافظت زبان فارسی در کتاب‌های جدید وجود ندارد

متاسفانه شاعران و بخش قابل ملاحظه ای از ناشران ما عمدتاً خط قرمزهایی از این منظر ندارد، خط قرمزهای ملی در دفاع از کیان، وقار و ارزشهای زبان فارسی در زیادی از آثاری که خلق و چاپ می‌شود،‌ وجود ندارد،‌ تعصب و غیرت ملی در محافظت زبان فارسی در کتاب‌های جدید وجود ندارد و این لطمه زیادی به زیبایی  زبان فارس می‌زند. زیادی از جریان‌های شعری خاص در دهه ۷۰،  این خصلت را داشتند. اما امروز اصلاً محو و فراموش شدند، ظرفیت‌های زبان فارسی و قابلیت‌های ذاتی زبان فارسی آن‌ها را پس زد.

  اما در همه دوره‌های جشنواره شعر فجر و کتاب سال دیده‌ایم آثاری از این دست وارد بازار شده‌اند.

* * تسنیم:‌ به نظر می‌رسد در برابر عطش شعری شاعران جوان ما با کاهش این عطش در شاعران پیشکسوت مواجه هستیم،‌ در سال‌های موخر اثر شاخصی از شاعران پیشکسوت که در دهه خستین انقلاب غوغا کردند‌، منتشر نشده‌ است.

این طبیعی است،‌ به هر حال شعر یک هنر است، شعر صنعت که نیست، آدم هر چه زیادتر تمرین و تجربه نماید اثر بزرگتری را خلق کند. شعر شرایط روحی و روانی خاصی لازم دارد، به زندگی شاعر، شخصیت جسمانی، روانی، مکاشفه‌های روحی و روانی شاعر بستگی دارد،‌ میزان شهود شاعر در تولید اثر ادبی و هنری موثر است، در دوره‌ای امکان دارد شاعر به محاق رود، اخوان در اواخر عمر حتی یک نیمایی متوسط هم نتوانست بگوید یا آثار احمد شاملو  در سال‌های آخر عمرش چندان قابل مقابسه با آثاری که در دهه ۴۰ داشت‌، نبود،‌ هر چند ما در تاریخ شاعرانی داشتیم که بعد از ۴۰ سالگی آثار شاخص خود را خلق کردند، اما دلواپس نباشیم شعر حاصل مجموعه روحی، روانی، فکری، اخلاقی، اجتماعی، شخصیتی است، هنر ذاتی است نظیر صنعت نیست.

شعرهای سپید در سال‌های موخر زیادتر منثور بوده‌اند

* تسنیم: سال ۹۵ به لحاظ قوالب شعری از چه وضعیتی بهره مند بودیم،‌ اینکه برگزیده مجموعه شعر سپید بوده است،‌ می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که شعرهای سپید از کیفیت بهتری بهره مند بوده‌اند؟

بنظرم در سال‌های گذشته، شعر سنتی و کلاسیک حضور بیشتری داشته‌اند، در دوره‌های گذشته و دوره جاری کاندیدا و شاعران از شاعران سنتی و کلاسیک‌سرا بوده‌اند و البته غزل. اما سال کنونی عمده شاعرانی که به فاز پایانی رسیدند و نامزد دریافت پاداش شدند، شعر منور بودند که در داخل به عنوان شعر سپید یاد می‌شود، اما بنظرم ما در سال‌های گذشته شعر سپید نداشتیم،‌ لکن زیادتر شعر منثور بوده‌اند،‌ دست کم سال کنونی که اینچنین بود.

* در انتهاء می‌توانید طبق وضعیت موجود نقشه راه شعر در سال‌های موخر را ترسیم کنید،‌ اینکه به کجا می‌رویم؟

من بسیار چکیده می‌گویم‌، چون نمی‌توانم قضاوت کامل و صددرصدی داشته باشم، شرایط و تغیرات اجتماعی را باید موردنظر داشته باشیم،‌ اما آنچه مسلم است‌، این است که عمدتاً شاعران ما سراغ ساده‌نویسی رفته‌اند‌، این ساده‌نویسی ما را به ورطه نثر می‌اندازد، شاعران ما قادر به تولید زبان شعر نیستند، زیادتر بر پایه منطق و نحو و ساختار از پیش آماده شده نثر معیار شعر می‌گویند‌،  که این به ادبیات شعر از منظر زبان لطمه خواهد زد.

این گمان که تصویرگری صرف به جهانی شدن می‌انجامد اشتباه است

شاعران جوان ما در جست‌وجوی جهانی شدن می باشند و فکر می‌کنند اگر شعر را عکسی کنند، به جای عمق دادن، به جای نگاه مستقل داشتن، به جای خلاقیت فردی داشتن،‌ شعرشان حتماً‌ جهانی می‌شود، این امکان دارد لطمه بزند.