از خودگذشتگی ایرانی‌ها با چارچوب‌های غربی قابل تحلیل نیست

به گزارش شهرکریمه علیرضا باباخان با اشاره به اقتصاد پس از کرونا و فرصت اقتصاد اجتماعی در ایران اظهار داشت: کروناویروس ابعاد بسیار مختلفی را از نظر اقتصادی، اجتماعی و علوم انسانی ایجاد کرد، فرصتی است که به تفاوت‌های تربیتی و فرهنگی در بین مردم مختلف نگاه کنیم.

مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری کریمه قم بیان کرد: شیوع کروناویروس بسیاری از ابعاد تربیتی، فرهنگی مردم مختلف جهان را به‌خوبی نشان داد؛ در کنار این تفاوت‌ها فرصت‌هایی برای پیشرفت کشور در آینده وجود دارد که قابلیت تحقیق و بررسی دارند.

پژوهشگر برتر کشور تصریح کرد: سال‌ها در مکاتب اقتصادی دنیای غرب به دنیا آموختند که انسان موجودی است که رفتارهایش سه گرایش جدی و قوی  را تشکیل می‌دهد، انسانی که فلسفه غرب معرفی می‌کند انسانی است که تلاش می‌کند تا بر لذت‌های خود بیفزاید و آن را بیشینه کند و به شدت به دنبال افزایش منافع شخصی است.

باباخان عنوان کرد: از نظر فلسفه غرب چنین انسانی همواره به دنبال قدرت می‌گردد و این فلسفه، سه مؤلفه لذت طلبی، منفعت طلبی و قدرت طلبی را ویژگی‌های اساسی یک انسان معرفی کردند و در کنار میل به آزادی مطابق با تعاریفی که در غرب وجود دارد سعی کرده‌اند انسانی را تصویر کنند که همواره در زندگی اجتماعی سعی می‌کند تا با عقل ابزاری، منفعت اقتصادی خود را بیشینه کند.

تجویزهای نادرست درباره ویژگی‌های انسان از سوی دنیای غرب

مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری کریمه قم خاطرنشان کرد: این نوع نگاه به انسان همواره با واکنش و انتقاد متفکرین اسلامی مواجه بوده است و به طور خاص وقتی به پیروان فلسفه صدرایی به‌ویژه پیشتازان این پیروان از جمله امام خمینی(ره) و استاد شهید مطهری و از منظر بزرگان نگاه می‌کنیم دنیای غرب هیچ گاه نتوانست تعریف خوبی از انسان ارائه کند و این تعریف غلط از انسان سبب شده پیش فرض‌ها و تجویزهای نادرست درباره ویژگی‌های انسان به دنبال داشته باشد.

این پژوهشگر برتر کشور بیان کرد: طبق آنچه می‌بینیم در غرب وقتی با کمبود تجهیزات، ماسک و خرید اسلحه مواجه می‌شوند گویا سنخیتی با رفتار انسانی ندارد زیرا انسان غربی در تسخیر اندیشمندان علوم انسانی غرب قرارگرفته و فرهنگ غرب سبب شده است فقط بخشی از فرهنگ انسانی رشد کند.

وی افزود: در نقطه مقابل در کشورمان علیرغم همه مشکلات که شاهد آن بوده می‌بینیم اتفاق دیگری رخ داده و با وجود اینکه از تعلیم و تربیت در کشور راضی نباشیم اما فضای تربیتی ۴۰ ساله کشور سبب شده است، آموزه‌های انقلابی و اسلامی خیلی بهتر نمود پیدا کند و به صورت ناملموس بر روی انسانیت مردم ایران بیشتر اثر بگذارد و اثر آن را در مردم در نحوه مقابله با کرونا می‌بینیم.

باباخان عنوان کرد: از منظر فلسفه اسلامی و به طور خاص نظریات امام راحل(ره) انسان نه تنها به دنبال لذت، منفعت و قدرت است، اما در کنار این‌ها اسلامی که از انسان تعریف می‌کند تمایلات و گرایش‌های فطری برجسته‌ای دارد که حتماً باید در برنامه‌ریزی و تجویز مدل‌های اقتصادی به این گرایش‌ها توجه کرد.

از خودگذشتگی ایرانی‌ها با چارچوب‌های غربی قابل تحلیل نیست

وی اظهار داشت: مردم ایران نشان دادند که یکی از ویژگی‌های فطری بارز که امام راحل اشاره می‌کنند و آن را عشق‌ورزی می‌نامیم، در مردم ایران بسیار خود را نشان داد و اوج آن در کادر پزشکی و خیرین و عموم مردم با کارهای خیرخواهانه دیده شد و حتی بسیاری از تولیدکنندگان خط تولید را تغییر دادند و به میدان آمدند.

این استاد دانشگاه گفت: شاید اگر این‌ها را با معیارهای غربی مقایسه کنیم هیچ تولیدکننده‌ای نباید از منفعت خود صرف نظر می‌کرد اما این رفتار مردم با چارچوب‌های غربی قابل تحلیل نیست.

وی افزود: ویژگی دیگری که انسان مورد تائید اسلام دارد و در اندیشه روشن و مترقی امام(ره) مطرح‌شده میل انسان‌ها به فضائل اخلاقی است که از طریق زدودن فقر و گسترش عدل و کاهش آسیب‌های اجتماعی و انفاق و کمک به دیگران آن را مشاهده کردیم.

وی بیان کرد: علاوه بر نوع‌دوستی و عشق‌ورزی گرایش دیگری به میدان آمد و مردم با انگیزه رشد دادن فضائل اخلاقی برای کم کردن اثرات اقتصادی بحران کرونا به هم کمک کردند.

باباخان تصریح کرد: در واقع ویژگی دیگری که انسان از منظر اسلام دارد میل انسان به پرستش است، این موتور محرکی بود در مردم ایران که با نیات الهی و نه تنها با پرستش خدا بلکه احترام گذاشتن به رفتارهای شایسته بزرگی، خود را نشان دادند و با انگیزه الهی از لذت‌های شخصی گذشتند.

مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری کریمه قم بیان کرد: ویژگی دیگری که علوم انسانی غربی از پرداختن به آن حقیر است میل به جاودانگی است با نگاه به رفتار مردم ایران می‌بینیم تلاش برای باقی گذاشتن آثار و خاطرات خوب در جامعه و کسب باقی الصالحات برای خودشان در نوع مواجهه با رفتار در مقابله با کرونا خود را نشان داد عنصری که شاید همه این ویژگی‌های جدید را در مردم ایران نسبت به مردم غرب می‌بینیم.

این پژوهشگر برتر کشور خاطرنشان کرد: ویژگی فطری دیگری به نام میل به حقیقت است یعنی وقتی مردم ایران متوجه حقیقت شدند و دیدند کشور ایران دارای کمبودهایی است، خودشان وارد میدان شدند و هیچ وقت حقیقت طلبی در مردم ایران فدای منفعت طلبی نشد، در این ایام موارد زیادی اتفاق افتاد در حالی که می‌بینیم که وقتی آمار مبتلایان در غرب و حقیقت افشا می‌شود تمایلات شخصی بر میل افراد غلبه می‌کند و نشان می‌دهد تاب‌آوری در برابر حقیقت پایین‌تر است.

وی اظهار داشت: در مقابل مردم ایران، دیگر گرایش فطری کمک می‌کند تا رفتار مردم ایران را بهتر توضیح بدهیم میل به استقلال است اوج این موضوع را در کرونا دیدیم وقتی غرب و امریکا گروکشی کردند تا برای مردم ایران با سنگ‌اندازی‌های خودشان آن‌ها را تحقیر کنند و منتی بر سر مردم داشته باشند این میل به استقلال‌طلبی در طول ۴۰ سال بوده و هست و سبب شد مردم خودشان وارد میدان شوند.

باباخان تصریح کرد: ویژگی دیگر اینکه انسان تولیدشده توسط اسلامی میل انسان‌ها و تأثیرپذیری از هنر و زیبایی هنری است در این عرصه دیدیم آثار هنری خوبی به این حرکت جمعی مردم کمک کرد و یک همدلی شایسته‌ای را در کشور شکل داد.

وی گفت: وقتی به رفتار مردم ایران براساس ویژگی عشق‌ورزی و گرایش عشق‌ورزی و میل به فضائل اخلاقی و میل به پرستش خدا و میل به بقا و جاودانگی و استقلال دوستی و هنر و زیبایی دوستی نگاه می‌کنیم و از این زاویه‌ها رفتار ایرانی‌ها را تحلیل می‌کنیم به مدلی از اقتصادی می‌رسیم که نامش را اقتصاد اجتماعی می‌گذاریم اقتصاد اجتماعی که هنوز به صورت کامل در فضای اکادمیک مفهوم‌پردازی نشده و کار علمی زیادی دارد.

بسیج همگانی مردم در شرایط کرونا نمونه‌ای از فضای کوچک شده از دوران دفاع مقدس

این پژوهشگر برتر کشور بیان کرد: اقتصاد اجتماعی با کمک مردم و با آزادسازی ظرفیت‌های اجتماعی مبتنی بر گرایش‌های فطری انسانی ساخته می‌شود اقتصادی که مردم در آن نقش اول دارند و سعی می‌کنند نه اینکه با نادیده گرفتن منافع خودشان بلکه با قائل شدن ابعاد انسانی و دیده شدن انسانیت در داخل اقتصاد مدلی جدیدی از اقتصاد را شکل دهند

وی عنوان کرد: این فضایی که در کشور است نمونه‌ای از فضای کوچک‌شده از دوران دفاع مقدس است و به نظر می‌رسد فرصتی را فراروی سیاست‌گذاران کشور قرار می‌دهد که از این ظرفیت و تجربه خوب بسیج همگانی در کاهش مشکلات اقتصادی کشور ناشی از کرونا از این الگو درس گرفت و این را به دوران پس از کرونا تعمیم داد.

مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری کریمه قم در پایان خاطرنشان کرد: همچنین با تقویت ابعاد و پرداختن به سایر تمایلات فطری در انسان که همواره مورد غفلت بوده و از طرفی جزو آموزه‌های اصلی اسلامی است با پرداختن به این گرایش‌های فطری حفظ روحیات فعلی مردم و تقویت این روحیه پس از کرونا مدل جدیدی از اقتصاد را شکل داد البته اقتصاد اجتماعی را می‌توان ذیل اقتصاد مقاومتی تعریف کرد به خصوص جایی که سخن از مردمی کردن اقتصاد و کاهش نقش دولت در اقتصاد می‌شود.

انتهای پیام/ ۱۳۷