کتابت قرآن بر اساس مطالبه مراجع تقلید/ فونت «واضح» رونمایی می شود

به گزارش ق نیوز مصحف شریف به قلم «واضح» با امکان استفاده در چاپ مکتوب و همچنین انتشار در وب و اپلیکیشن ها در حالی تا چند روز آینده رونمایی می شود که این کارگروهی چهار ساله با همراهی مراکز ذیربط و اخذ مجوزهای لازم به پیش رفت تا بر اساس مقتضیات روز، نیازی از نیازهای مردم بویژه نوجوانان و جوانان رفع شده باشد.

فونت «واضح» و تداوم کار به شیوه بین المللی

باید گفت فونت و خط «واضح» در حقیقت یک فونت ایرانی خوانا و جذاب بعنوان یک پروژه بین المللی با قابلیت عملکرد در فضای نرم افزارهای جهانی است که همه ویژگی های مورد نیاز قاریان، حافظان و دیگر همراهان قرآن کریم در آن لحاظ شده و در عین حال طراحان آن تلاش داشته اند تا نقاط قوت رسم الخط های موجود و مرسوم هم در آن محفوظ بماند.

همچنین طراحان این فونت و خط قرآنی در ادامه این روند کوشش خواهند کرد تا یک شبکه اجتماعی قرآنی را بر اساس نوآوری در ارائه مفاهیم قرآنی در اختیار مخاطبان و علاقمندان قرار دهند.

دغدغه های آیات عظام قم درباره رسم الخط فعلی فراگیر قرآنی

باید گفت همه این تلاش ها و نوآوری ها در پی مطالبه برخی مراجع معظم تقلید قم مبنی بر ضرورت اصلاح أغلاط رسم الخط فراگیر فعلی (عثمان طه) و همچنین تولید یک رسم الخط خوانا، بومی و زیبا بوده است، آن جا که مرجع عالیمقام، آیت الله مکارم شیرازی در برخی تذکرات خود به لزوم فراهم سازی زمینه تسهیل قرائت قرآن اشاره کرده و به این نکته توجه داده بود که حتی برخی عرب زبانان هم بر اساس رسم الخط فعلی، بعضی آیات قرآن را به اشتباه می خوانند.

معظم له همچنین به این نکته هم اشاره فرموده بود که هیچ دلیلی بر توقیفی بودن رسم‌الخط قرآن نداریم و شاهد گویای آن، این است که رسم‌الخط های مختلفی در کشورهای اسلامی از قدیم ‌الایام معمول بوده و حتی در عربستان سعودی، رسم‌الخط های مختلفی مرسوم بوده و بهتر است قرآن ها با املاء روز نوشته شود، چراکه قرآن عثمان ‌طه که با سرمایه‌ های فراوان عربستان سعودی چاپ می ‌شود، اشکالات فراوانی دارد که عمده این ایرادات مربوط به رسم ‌الخط آن است و باید اصلاح شود.

در این باره مرجع عالیقدر آیت الله شبیری زنجانی نیز بر این باور است که رسم‌ الخط قرآن توقیفی نیست و کتابت آن به شیوه رسم ‌الاملاء جائز است و انتخاب روش، بستگی به شرایط محل آموزش قرآن و شرایط دانش‌پژوهان دارد.

همچنین آیت الله صافی گلپایگانی نیز در برخی فرمایشات خود ضمن انتقاد از فراگیر شدن رسم ‌الخط عثمان‌طه در کشور، خواستار این شده بود که قرآنی با رسم ‌الخطی بومی و زیبا و به صورت فراوان چاپ شود تا بتوانیم آن را به دنیا هم ارائه کنیم.

و اما ضرورت تصحیح رسم الخط عثمان طه نکته ای است که در بیان آیت الله سبحانی هم مورد توجه قرار دارد: «باید با استفاده از ظرفیت و استعداد خطاطان مستعد کشور، ضمن حفظ اصالت ‌های رسم‌ الخط قرآنی، اشکالات موجود در آن رفع شود. باید با توجه به اینکه مردم در خواندن رسم الخط عثمان طه دچار مشکلات فراوان می ‌شوند، از چاپ قرآن با این نوع رسم ‌الخط جلوگیری شود.»

رسم الخط «عثمان طه» و انواع اشکالات ریز و درشت

باید گفت این تذکرهای مهم آیات عظام از آن جهت است که رسم الخط فراگیر فعلی در برخی آیات سبب تغییر در معنای کلام الهی شده است، به طور مثال در این رسم الخط، دو کلمه «إنَّما» و «أنَّما» در ۱۰ آیه به صورت متصل نوشته شده است، در حالی که باید به صورت منفصل و جدا از هم یعنی به صورت «إنَّ ما» و «أنَّ ما» نوشته و خوانده شود چراکه کلمه «ما» در تمامی این ده آیه، موصولی و به معنی «آن چه یا آن که» و این در حالی است که «إنّما» و «أنّما» واژگان حصر و به معنای «فقط» است. در این باره آیات پنج سوره ذاریات یعنی «إنّما توعَدونَ لصادق» و هفت سوره مرسلات یعنی «إنّما توعَدون لواقع» نمونه هایی در این موضوع است.

مثال دیگر در همین موضوع عبارت «بِئْسَما» مرکب از دو کلمه «بِئْسَ» (از افعال ذَمّ) و «ما» موصوله است که باید جدا نوشته شود که در نسخه موجود عثمان طه، در شش مورد به صورت جدا یعنی «بِئْسَ ما» نوشته شده که صحیح است ولی در سه مورد به صورت متصل نوشته شده که باید این موارد نیز اصلاح و به صورت مُنفصل نوشته شود.

و اما مثال دیگر «لام جارّه» است که بر اساس قاعده، باید متصل به کلمه بعدی باشد و موارد فراوان کاربرد آن در قرآن در رسم الخط عثمان طه رعایت شده، اما مشخص نیست چرا این قاعده در ۴ مورد قرآنی رعایت نشده که از آن جمله می توان به آیات ۳۶ سوره معارج و ۴۹ سوره کهف اشاره کرد که در مورد نخست عبارت درست «فما لِلّذین کفروا»، در رسم الخط مرسوم فعلی به صورت نادرست «فمالِ الّذین کفروا» و در مورد بعدی عبارت «یقولون یاویلتنا ما لهذا الکتاب» به صورت «یقولون یاویلتنا مالِ هذا الکتاب» نوشته شده است.

مشکل دیگر در رسم الخط مرسوم عثمان طه، اضافه شدن بدون قاعده برخی حروف به برخی واژگان قرآنی است که سبب شده تا این واژگان معنای خود را از دست بدهند، به طور مثال تعبیر درست «أید» در رسم الخط عثمان طه و در آیه «و السّماء بنیناها بأیید و إنّا لموسعون» بدون دلیل با یک «ی» اضافه همراه شده است!

معضل دیگر در این رسم الخط که در تذکر بسیاری از مراجع معظم تقلید قم هم به آن اشاره شده، نوع نوشتار برخی واژگان است که سبب دشواری فوق العاده در یادگیری روخوانی و روانخوانی قرآن شده و می شود. برای این مورد هم مثال های زیادی می توان مرور کرد که یکی از آن ها آیه آخر سوره قیامت است که «ألیس ذلک بقادر علی أن یُحیِیَ الموتی» به صورت «ألیس ذلک بقادر علی أن یحی الموتی» (تنها با یک «یاء» در فعل «یحیی») آمده است.

رسم الخط عثمان طه همچنین سبب اضافه شدن برخی حروف نابجا هم شده است که یکی از این موارد، اضافه کردن «الف جمع» به پایان برخی افعال غیر جمع است که آیه ۴ سوره یونس با تعبیر «إنّه یبدؤا الخلق ثُمّ یُعیدُه» از آن جمله است، در حالی که نوشتار درست «یبدؤ» است.

مشکل دیگری که در این نوع از رسم الخط دیده می شود، حذف برخی حروف لازم و اصلی واژگان در برخی آیات است که در این باره نیز می توان به «الف جمع» در پایان افعال اشاره کرد، به طور مثال در آیه ۱۶ سوره یوسف، فعل جمع «جاءوا» به صورت «و جاءو أباهم عشاء یبکون» نوشته شده که به زعم کارشناسان امر و بر اساس قواعد نوشتاری، نادرست است.

و اما یکی دیگر از عجیب ترین اشکالات رسم الخط عثمان طه مربوط به مواردی است که یک کلمه تکرارشونده در برخی آیات به یک شیوه و در برخی آیات دیگر بدون هیچ دلیلی به شیوه ای دیگر نوشته شده استً! و این در حالی است که بر اساس نظر عُلمای فن، تنها یکی از این دو نوع نوشتار صحیح است.

در این مورد هم مثال های متعددی را می توان مطرح کرد که نوشتن واژه «بلاء» در برخی آیات به همین شکل و در برخی آیات دیگر به شکل «بلؤا» از آن جمله است.

البته و با وجود همه این اشکالات ریز و درشت باید به این نکته کلیدی هم توجه داشت که این کاستی ‌ها فقط مربوط به رسم ‌الخط و نگارش است و قرائت الفاظ قرآن، بدون هیچ‌ گونه تحریف و کم و زیادی از آغاز تاکنون باقی مانده است.

مسؤولان امر به جایگزینی رسم الخط خوانا و بومی بیندیشند

این چنین است که رونمایی از قلم و خط قرآنی «واضح» می تواند نقطه عطفی در رفع این اشکالات و رسیدن به یک اسلوب خواناتر، زیباتر و در عین حال بومی باشد، به شرط آن که پس از این رونمایی، این نوع از  نوشتار و رسم الخط جدید قرآنی به رؤیت مراجع معظم تقلید و دیگر کارشناسان فن هم برسد و پس از رفع اشکالات احتمالی، زمینه برای انتشار گسترده قرآن با این فونت و قلم، چه به صورت مکتوب و چه در فضای وب و اپلیکیشن ها مهیّا شود.

انتهای پیام/ ۱۳۷