حجت‌الاسلام یعقوب‌علی برجی، مدیر علمی «دانشنامه اسلامی کشاورزی مراجع طبیعی و محیط زیست» در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ با اهتمام بر اینکه در مجموعه تعالیم اسلام من جمله قرآن و حدیث، فقه و تفسیر و حتی در تاریخ و تمدن ما اطلاعات بسیار بسیاری در مورد محیط زیست وجود دارد، اظهار کرد: اگر به خوبی از این اطلاعات و دستورات استفاده گردد می‌تواند راهگشا بوده و به حل معضل محیط زیست منتج گردد.

بخش محیط زیست معارف اسلام به صورت کلی مورد غفلت واقع شده‌است

وی با ابراز تأسف از اینکه بخش محیط زیست معارف اسلام به صورت کلی مورد غفلت واقع شده هست، در مورد سبب این غفلت، اظهار کرد: در گذشته حوزه‌های علمی هم علوم فقه، فلسفه، کلام و … و هم علوم طبیعی، نجوم، ریاضیات و …. را داشتند اما از وقتی که قسمتی از علوم به دانشگاه‌ها واگذار شد، حوزه‌های علمیه به سراغ بخش دیگری از علوم اسلامی از قبیل فقه، کلام و … رفتند و به موضوعات طبیعی توجه نکردند از طرف دیگر دانشگاه‌ها هم به لحاظ اینکه متون ذی ربط به محیط زیست در اسلام به زبان عربی بودند به این بخش توجه نکردند و با پیشرفت‌هایی صورت در غرب در راستای محیط زیست به سمت ترجمه و استفاده از متون غربی رفتند.

هزار آیه قرآن و ۱۰ جلد از بحارالانوار که در مورد طبیعیات هست

حجت‌الاسلام برجی به هزار آیه قرآن کریم و ۱۰ جلد از بحارالانوار که در مورد طبیعیات هست و هزاران کتاب در تمدن اسلامی که در مورد این بخش از علوم نوشته شده هست اشاره و اظهار کرد: این بخش از علوم از دیدگاه اسلام کاملاً مورد غفلت قرار گرفته و نه حوزه‌ها به این علوم توجه کردند و نه دانشگاه‌ها.

مدیر علمی دانشنامه اسلامی کشاورزی مراجع طبیعی و محیط زیست دنبال کرد: یکی از علل آغاز تدوین دایرهالمعارف اسلامی در مورد محیط زیست که در دنیا بی‌نظیر هست جمع‌آوری و عرضه این بخش از متون اسلامی به زبان روان برای دانشگاه‌ها هست تا در حوزه دانشی روز هم این موضوعات را مورد استفاده قرار دهند؛ این اقدام زمینه فرهنگ‌سازی و توجه زیادتر مردم به نگاه محیط زیستی اسلام را فراهم می‌کند.

وی تصریح نمود: ما مبانی اسلامی را به عنوان یک سرمایه بزرگ داریم اما وقتی این سرمایه بزرگ می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد که به فرهنگ عمومی تبدیل گردد. مردم به لحاظ اینکه متدین می باشند اگر با تعالیم دین در مورد محیط زیست آشنایی پیدا نمایند به آن توجه کرده و فرهنگسازی آن پژوهشگر می‌شوند.

این مدرس حوزه و دانشگاه تصریح نمود: مردم باید بدانند که این فرمان اکید دین هست که باید از محیط زیست مراقبت کنند، آب‌ها را آلوده نکنند، از درختان حراست کنند؛ علاوه بر این وظیفه مردم مسلمان هست که درخت‌کاری کرده فضای سبز ایجاد کنند و اگر زمین، هوا و آب را آلوده کنند از نظر شرعی مزمت شده و تهدیدهایی در باب این کار در اسلام برای آنان طرح شده اما مردم در این زمینه اطلاعات ندارند.

دانشمندان مسلمان و آبیاری قطره‌ای، کوزه‌ای، سیستم‌های آبسنجی، آبیاری و تقسیم آب مشخص

نویسنده مقاله «پژوهش‌های دانشمندان مسلمان در مبحث بهره برداری از آب و باران» که این مقاله به زبان انگلیسی ترجمه و در هشتمین سمینار جهانی سیستم‌های سطوح آبگیر باران به عنوان مقاله برگزیده انتخاب شد، در مورد کاربرد عملی دیدگاه اسلام در مورد «آب» و کارکرد دانشمندان مسلمان در این زمینه اظهار کرد: دانشمندان مسلمان آبیاری قطره‌ای، کوزه‌ای، سیستم‌های آبسنجی و آبیاری مشخص، تقسیم آب مشخص و … را برای صرفه‌جویی در آب ابداع کرده بودند. موضوعات ذی ربط به آب در تمدن اسلامی و حوزه‌های علمیه مورد بحث قرار می‌گرفت. حالا هم برای برگشت به دوران باشکوه این تمدن باید یک تفاهم و آشتی بین تمدن ما و دانشگاه‌های ما صورت پذیرد.

وی دنبال کرد: البته دانشگاه‌ها هم فراوان مقصر نیستند چون که سیطره کاملی به زبان عربی ندارند و لازم هست این متون به زبان فارسی تبدیل و در دانشگاه‌ها مورد ارزیابی قرار گیرد، به همین سبب ما یک قدم در این زمینه برداشته‌ و آغاز به تدوین دایرهالمعارف کرده‌ایم. دیگران هم باید گام‌های بعدی را بردارند و در حوزه‌های علمیه هم به این مسائل توجه گردد.

این مدرس حوزه و دانشگاه همه من جمله حوزه‌ها، دانشگاه‌ها، مبلغان، اساتید دانشگاه‌‌ها، رسانه‌ها و … را مقصر عدم فرهنگ سازی در مورد محیط زیست دانست و اضافه کرد: خطر در حوزه محیط زیست بیشتر از آنکه فکر کنیم جدی هست. شرایط محیط زیست، کم‌آبی و آلودگی‌ها به بحران تبدیل شده‌اند.

معالجه و گذر از بحران محیط زیست را باید از دستورات اسلام استخراج کنیم

حجت‌الاسلام برجی در جواب به این سوال که آیا نگاه اسلام به محیط زیست صرفاً اخطار و کوشش برای پیشگیری هست یا در صورت بروز بحران برای حل بحران‌ها هم راه‌حل دارد؟ اظهار کرد: دستورات دینی جنبه اکتشافی دارد و پژوهشگران باید راه‌حل‌ها را از دل دستورها استخراج و استنباط کنند و اجتهاد یعنی استخراج مسئله های روز از دل موضوعات دینی. همه چیز در قرآن هست ولی دستورالعمل‌ها هم باید استخراج و استنباط گردد. معالجه و گذر از بحران محیط زیست را باید از دستورات اسلام استخراج کنیم.

نویسنده کتاب «سازندگی در قرآن» به عنوان مثال در مورد بحران آب، اظهار کرد: در حوزه تعالیم دین دو راهبرد می‌توان برای مبارزه با بحران آب استخراج نمود. راهبرد اول مراقبت از آب و هدرندادن آب هست و راهبرد دوم حفظ تندرستی آب هست. برای حفظ و سالم ماندن آب هم راه‌کارهایی داده شده هست. یکسری فرمول‌های کلی در قرآن طرح شده به طور مثال در قرآن آمده هست که ما جهان را موزون آفریده‌ایم و باید این تعادل را حفظ نماییم. تعادل یک قاعده فقهی هست. پس باید تعادل طبیعت را حفظ نماییم. اگر ما اکوسیستم را حفظ نکنیم تعادل را برهم زده‌ایم. .. باید حد تعادل را پیدا و طبق آن از این مواد استفاده نمود.

انتهای پیام