به گزارش پایگاه خبری،فرهنگی شهرکریمه به نقل از ایکنا از خوزستان، حجتالاسلام والمسلمین محمدرضا هدایتپناه، عضو هیئت علمی گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه شهر قم شب گذشته، ۱۱ آبان ماه در چهارمین جلسه از نشستهای علمی مجموعه فرهنگی آیتالله معزی دزفول در ادامه جایگاه جابر بن عبدالله انصاری در سیرهنگاری رسول خدا(ص) اظهار کرد: برای تصریح جایگاه جابر در ثبت سیره نبوی، باید وی را با صحابه و طبقه تابعین و اتباع آنان در این زمینه قیاس کنیم.
وی با اشاره به پژوهش ها ۱۲ ساله خود در رابطه با صحابهنگاری اظهار کرد: جابر سه مشخصه کلیدی دارد که تخصص وی را در بُعد سیره نبوی برای ما خوب به اثبات میرساند. به عبارتی امتیاز جابر بر دیگر صحابی معلول این سه مشخصه هست؛ اولا صحابی و مدنی بودن جابر(یعنی امکان دارد کسی صحابه باشد اما از جاهای دیگر باشد) یعنی جابر در مرکز رخدادهای قرار دارد. این سه امتیاز جابر هست که کمتر صحابهای آنان را باهم داشته هست.
این پژوهشگر تاریخی با اشاره به اسم صحابه دارای دفاتر حدیثی طبق این کتب اظهار کرد: از صحابهای که گفتهاند دارای صحیفه بودهاند؛ میتوان انس بن صاحب، معاذ بن جبل، ابوذر، حنظله بن ربیع، رافع بن خدیج، ابورافع مدنی، سعد بن عباده، براء بن عازب، عایشه، عبدالله بن عمر بن عاص، ابوهریره، ابوموسی اشعری و .. را اسم برد. برای ارزیابی این مبحث و تعیین قسمت صحابه در سیره نگاری رسول خدا(ص) چند کتاب کلیدی را میزان قرار دادیم که احادیث این صحابه قاعدتا باید آنجا مذکور باشد و از دفاتر آنان در کتب سیره نبوی استفاده میشد. یکی از این کتابها «سیره ابناسحاق» (متوفای ۱۵۲) که از کتب بسیار کهن هست. دیگری «طبقات ابن سعد» (متوفای ۲۳۰) هست که جلد اول و دوم آن ویژه سیره نبوی هست.
وی دنبال کرد: اینها ۳ کتاب مرجع در سیره نبوی هست و قاعدتا روایات این صحابه باید در این سه کتاب باشد. اما طبق تحقیقاتی که انجام دادهام روایات قابل ملاحظه ای در مورد سیره نبوی از کسانی که اسم بردم نیافتم.
اما در مورد روایات عایشه، ۳ مسأله وجود دارد که موجب امتیاز روایات جابر بر روایات عایشه میشود.
اتفاقاً در سیرهنگاران طبقه صحابه تنها کسی که قائل به شهادت رسول خدا(ص) هست جابر هست.
هدایت پناه اضافه کرد: چهارمین امتیاز روایات جابر بر روایات عایشه، حب و عداوت او نسبت به امیرالمؤمنین(ع) هست. اثرگذاری این حب و عداوت را در قیاس روایات برای شما خواهم اظهار کرد.
این پژوهشگر تاریخ با تصریح به اثرگذاری حب و عداوت در تحریف تاریخ، سانسور حقایق و تغییر آنان اظهار کرد: روایات جابر در قیاس با روایات عایشه هم از نظر کمیت و هم کیفیت و امتیازهای که ذکر شد، قابل قیاس نیست و اگر عایشه روایاتی در مورد غزوات پیامبر(ص) دارد مرسل می باشند یعنی از طبقه احادیث ضعیف می باشند.
وی در قیاس روایات ابنعباس و جایر اظهار کرد: از نظر کمیت، روایات ابن عباس قابل قیاس با جابر نیست و از نظر کیفیت غالباً روایات او پراکنده و مختصر هست.
عضو هیئت علمی گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه شهر قم در باب قیاس جابر با تابعین و سیرهنگاران طبقه نخست، اسم اشخاص متخصص در سیره نبوی از طبقه تابعین و اتباع آنان را ذکر نمود و اظهار کرد: در این سه کتاب که اسم بردم، از مجموع این اشخاص کسی که میتوانیم بگوییم قابل قیاس با جابر هست، عروه بن زبیر هست. از نظر کمّی، جابر و عروه، ۷۱ روایت مابهالتفاوت دارند. البته روایات جابر مفصلتر از روایات عروه هست. مسأله دوم در قیاس روایات جابر و عروه، این هست که مرجع کلیدی عروه در بخش سیره نبوی کسی جز عایشه نیست (عایشه خاله او بوده است).
هدایت پناه تصریح نمود: در کمال تأسف در هیچکدام از کتابهایی که در رابطه با تاریخِ تاریخنگاری در بین مسلمانان نوشته و تحقیق کردهاند چه شیعه و چه سنی جابر بن عبدالله انصاری در میان مؤلفان سیره نبوی ذکر نگردیده هست.
وی طبق نموداری قسمت هر یک از تابعین را در کتابهای مرجع سیره نبوی توضیح داد و اظهار کرد: در این ۳ کتاب، ۴۸۵ روایت سیره نبوی نقل شده هست. در این میان عاصم بن عمر بن قتاده مدنی ۱۴ درصد از این روایات را نقل کرده، عروه بن زبیر ۳۹ درصد و جابر بن عبدالله انصاری ۲۹ درصد از روایات سیره نبوی این سه کتاب را نقل کرده هست. پس پایه سیره نبوی یکی بر جابر و دیگری عروه بن زبیر استوار هست؛ اگر چه روایات عروه بن زبیر از خودش نیست ولی روایات جابر مشاهدات خود او هست. این آمار به ما نشان میدهد که چه کسی در سیرهنگاری رسول خدا(ص) سهیم است.
این مدرس دانشگاه با تصریح به اینکه عدهای نمیخواستند سیره نبوی از طریق جابر بن عبدالله انصاری نقل شود، اظهار کرد: به چه سبب بعضی میگویند نخستین متخصص و نویسنده در سیره نبوی در جهان اسلام باید عروه بن زبیر باشد؟ به چه سبب در طبقه صحابه کسی را اسم نمیبرند؟ جابر که هم مدرس هست، هم کتاب نوشته و هم صحابی و فقیه هست. عروه چه امتیازی دارد که جابر بن عبدالله ندارد؟ میخواهم نشان بدهم چه رخدادی در بحث تمدنی افتاد. به چه سبب باید جابر در تمدن اسلام کمرنگ شود؟ حتی بعضی فضلای ما کتاب نوشتهاند و از کسان دیگری به عنوان نخستین نویسنده سیره نبوی یاد میکنند.
انتهای پیام