شهرکریمه از قم_سمانه سادات فقیه سبزواری: به دنبال ثبت سوژه‌ای در فارس من با عنوان «نه به کاشت درختان سمی و آلرژی‌زا در قم»، نکاتی مطرح شده است که در گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

گیاهان و درختان، سهمی بسزا و نقشی بسیار مهم در زندگی بشر دارند. تلطیف هوا، تعادل دمای محیط، حفاظت از خاک و تأمین بخشی از مواد غذایی مورد نیاز انسان، بخشی از سودمندی‌های فراوان آن‌ها است.

اسلام مردمان را به تماشای گیاهان سرسبز و نگاه به مناظر جذاب آن‌ها دعوت کرده است. چنان‌که در فرموده‌های معصومین(ع) از تأثیر مثبت گیاهان بر جسم و جان آدمی آموزه‌های بسیاری به ما رسیده است و ما باید از این سرسبزی‌ها به شیوه مطلوب بهره‌مند شویم.

آب و هوا و اقلیم شهر قم در طبقه بندی اقلیمی کشور در زمره آب و هوای نیمه بیابانی جزو اقلیم کویری و خشک است چراکه در مجاورت منطقه بیابانی مرکز ایران قرار دارد تابستان‌های آن گرم و خشک و زمستان‌های آن کم و بیش سرد است اختلاف دمای سالانه نیز نسبتاً زیاد و در اغلب اوقات خشکی هوا غلبه دارد.

میزان بارندگی در اقلیم قم از ۱۳۸ میلی متر در سال تجاوز نمی‌کند که همه این عوامل در کنار یکدیگر باید سنجیده شود تا از گیاهانی بهره برده شود که با این شرایط خاص سازگاری داشته باشد.

پیام جوادیان مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم، با اشاره به شرایط آب و هوایی قم و برنامه‌هایی که برای جبران کمبود فضای سبز از سوی این سازمان انجام شده است، اظهار کرد: برای جبران کم آبی برنامه‌های خاصی مانند ایجاد شبکه جامع فضای سبز احداث شده است که بیش از ۹۵ درصد از عرصه های فضای سبز با سیستم مکانیزه آبیاری می‌شود که با حذف آبیاری تانکری، استفاده از گونه‌های مختلف مقاوم و مانیتورینگ چاه‌های آب مسئله کمبود آب کنترل می‌شود.

به گفته وی یکی از مسائل مهمی که در توسعه فضای سبز باید به آن بیش از بیش توجه داشت، کیفیت آب است که به دلیل شوری بالا چالش جدی برای توسعه فضای سبز محسوب می‌شود.

جوادیان گفت: خاک قم در برخی از عرصه‌ها به دلیل زهکشی بالا، آهکی و نمکی بودن مشکلات جدی را پیش‌روی کارشناسان فضای سبز قم می‌گذارد و نمی‌شود هر نوع درخت و گیاهی را در این عرصه‌ها کشت کرد.

وی ادامه داد: سرمایش شدید و گرمای شدید  نیز کار را سخت‌تر می‌کند اما با همه این چالش‌ها چند سالی می‌شود در مورد گونه‌هایی که در عرصه‌های جنگلی و شهری کاشته می‌شود نظارت ویژه‌تری انجام شده است.

بنا به گفته این مسئول، درخت و گیاه بد نداریم و برای رهایی از مشکلات ذکر شده و شناسایی گونه‌های سازگار با شرایط قم؛ مطالعات و پژوهش ویژه‌ای با مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی صورت گرفته است که موجب شناسایی ۷۰ گونه گیاهی سازگار با اقلیم قم شد.

کاشت درختان و گیاهان مثمر چند سالی می‌شود در دستور کار مسئولان شهری و استانی قم قرار گرفته است به گونه‌ای که در بازه زمانی ۳ سال اخیر شاهد کاشت پسته، زیتون، انار و انجیر در عرصه‌های جنگلی مانند بوستان ولایت، بوستان مرجعیت و بوستان زائر در مساحت‌های هکتاری هستیم.

اما باید به این نکته توجه داشت که براساس مطالعات کارشناسان و نظر پژوهشگران در همه مناطق قم امکان کاشت درختان مثمر وجود ندارد و باید از خواص گیاهان و درختانی که ثمر آن به میوه نیست و خواص دیگری دارد بهره برد.

مرتضی داوودی معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان قم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم، با اشاره به اینکه معمولا کاشت گونه های غیر مثمر در پارک‌های جنگلی انجام می‌شود، تصریح کرد: پارک‌های جنگلی علوی، غدیر، معصومه(س)، فاطمیه و پیامبر اعظم (ص) سلفچگان و ثامن از جمله محل‌هایی هستند که از گونه‌های غیر مثمر در آن استفاده شده است.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با عنوان اینکه سازمان جنگل ها بر روی کاشت گونه های جنگلی مثمر تاکید دارد، تصریح کرد: کاشت گونه‌‌های جنگلی در عرصه هایی که خاستگاه آن گونه های گیاهی است، انجام می شود که در این راستا می‌توان به توسعه پوشش گیاهی در بخش جنگل باکاشت گونه بادام کوهی اشاره کرد.

وی با تاکید براینکه کاشت گیاهان و درختان در پارک‌های جنگلی با مطالعات کارشناسی انجام می‌شود، تصریح کرد: هرگونه گیاهی که کاشته می‌شود در مناطق مختلف دارای کتابچه طرح و مطالعات است که براساس وضعیت خاک منطقه، حاصلخیزی منطقه، اقلیم، درجه حرارت و بارش، زمین شناسی و … به جمع بندی رسیده و پیشنهاد کاشت داده می شود.

این کارشناس حوزه منابع طبیعی و آبخیز داری با تاکید براینکه محدود بودن منابع آبی یکی از چالش‌هایی است که به ما اجازه کاشت گیاهان مثمر را در برخی مناطق نمی‌دهد، گفت: در پارک جنگلی ثامن برای آبیاری درختان از پساب تصفیه شده فاضلاب استفاده می شود که براساس دستورات بهداشتی و محیط زیستی نمی‌توانیم گونه های مثمر در این عرصه بکاریم.

جانمایی مناسب برای کاشت درختان مثمر از مطالعاتی است که توسط شهرداری و منابع طبیعی و آبخیزداری به صورت همه جانبه باید مورد توجه قرار گیرد تا آسیب شهروندان را به دنبال نداشته باشد که در این راستا می توان به سرب ناشی از تردد وسایل نقلیه در معابر پرتردد بر روی این میوه‌ها اشاره کرد.

 براساس گفته کارشناسان این میوه‌ها می تواند برای کسانی که از آن‌ها استفاده می کنند مسمومیت و بیماری ناشی از مصرف سرب به دنبال داشته باشد. همچنین کاشت این نوع درختان در معابر پرترددی مانند ۷۵ متری عمار یاسر خطراتی می‌تواند موجب تصادف و ترافیک هم شود.

همچنین پیام جوادیان مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم در این مورد با اشاره به اینکه در معابر شهری انار، زیتون و گونه‌هایی مانند عناب کاشته می‌شود که به مرور بیشتر هم خواهد شد، بیان کرد: شهرداری قم با اجرای یک پویش ملی برای تشویق مردم به کاشت درختان و گیاهان مثمر استفاده می‌کند که طرح کوچه سبز محله از جمله طرح‌های تشویقی به شمار می‌رود.

وی افزود: محله‌های کوچک که از تردد خودرو در آن‌ها بالا نیست و کوچه ها شرایط ایجاد یک باغچه را دارد با درخواست شهروندان درختان مثمر درب منزل آنان کاشته می شود ودر قالب پویش دیگری نیز در معابر بیش از ۴۸۰ کیلومتر طولی درخت کاشته شده است و در حاضر هیچ معبری نیست که درخت نداشته باشد.

درختان کاج و اکالیپتوس از جمله درختانی هستند که سرسبزی و طراوت آنان در طول سال موجب شد تا در اغلب پارک ها و معابر از دیرباز مورد بهره برداری قرار بگیرند اما در طول چند سال اخیر هجمه هایی علیه این دو درخت وارد می شود که چندان هم منطقی نیست تا از کاشت آنها برای همیشه جلوگیری شود.

داوودی معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان قم با تاکید بر اینکه درخت اکالیپتوش به طور کلی کاشته نمی‌شود و یا خیلی کم کاشته می شود، گفت: درختانی که در پارک های جنگلی وجود دارد یا از گذشته کاشت شده است و اگر جدیدا کاشت می شود مربوط به مناطقی است که سطح آب زیر زمینی آن بالاست و به نوعی وجود آب اضافه در منطقه خودش معضل محسوب می شود و فقط گونه های اکالیپتوس و گز می تواند در این مناطق رشد کنند.

بنا به گفته این کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری سایه درخت کاج در تابستان، سبزینگی، عمل فتوسنتز و تولید اکسیژن ثمر آن محسوب می‌شود و نباید ثمر درختان و گیاهان را تنها به میوه آن محدود کرد.

 وی با تاکید براینکه شرایط اقلیمی قم به گونه ای است که در برخی مناطق قم فقط گونه های غیرمثمر از بردباری بالایی برخوردار هستند و می توانند شرایط محیطی را تحمل کنند، گفت: درخت کاج از جمله گونه های گیاهانی است که با شرایط آب و هوایی قم سازگار است و پایداری بالایی دارد.

داوودی با تاکید براینکه گونه های باغی نیازمند مراقبت های ویژه ای، هستند، گفت: به دلیل نبود بودجه و اعتبارات و شرایط خاص نگهداری از این گونه های گیاهی، نمی‌توانیم آنها را کشت کنیم.

از مهمترین اهدافی که شهرداری و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم آن را دنبال می‌کنند ایجاد فضای سبز است که این مهم نیازمند هزینه هایی برای کاشت و نگهداری است و لازم است از گونه هایی استفاده شود که در کاشت آن مشکلی وجود نداشته باشد.

به گفته معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی استان قم یکی از بزرگترین چالش های پیش رو در استان قم کویری بودن این اقلیم است که برخی عوامل مانند خشکسالی ها موجب افزایش سطح بیابان در این استان می شود و باید در بخش بیابان زدایی و ایجاد جنگل به گونه ای سرمایه گذاری کرد که زود بازده و کم هزینه باشد.

وی با بیان اینکه عموما در مناطق بیابانی قم امکان کاشت درختان مثمر وجود ندارد، گفت: درختان جنگلی باید از گونه ای انتخاب شوند که بعد از دوسال نگهداری بتوان رهایشان کرد تا با شرایط سازگار شوند که در عرصه های منابع طبیعی میتوان به کاشت بادام کوهی و پسته وحشی اشاره کرد که پس از یک تا دوسال آبیاری بتوان آنها را رها کرد.

داوودی با عنوان اینکه در پارک های جنگلی امکان این وجود دارد که درختان مثمر داشته باشیم، تصریح کرد: در پارک فاطمیه ۶۰ هکتار پسته کاری انجام شده است که از گونه های مثمر است و پسته های آن از نوع برداشتی و خوراکی است اما در کنار آن کاج و اکالیپتوس وزیتون تلخ هم کاشته شده است.

مطالعات انجام شده نشان می دهد برخلاف برخی همجمه‌های غیرکارشناسی، زیتون تلخ نه فقط گونه بدی نیست بلکه در شرایط آب و هوایی قم از تاب‌آوری بالایی برخوردار است و با کمترین هزینه می‌تواند ماندگار و از رشد خوبی برخوردار باشد و ما درخت یا گیاه بد نداریم و هریک از این درختان و گیاهان کاربردهایی دارند که از ثمرات آن‌ها محسوب می‌شود.

انتهای پیام/۷۸۰۲۳/ی