خلاصه

پیامبران اُسوه های عینی مبتلاء شدن های الهی بودند و گزارش مبتلاء شدن وی در قرآن با گزینشی هوشمندانه انجام شده هست. برابر فرضیه این پژوهش، پدیداری ابتلای پیامبران ارتباطی متقابل با شرایط فردی و اجتماعی آنها دارد. بنابراین، امتحان پیامبران متناسب با گفتمان جامعه روزگار آنها بوده هست و شناخت این گفتمان در تفسیر این مبتلاء شدن ها امری ضروری هست. از این رو، آنالیز شرایط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه زیستی پیامبران، در تشخیص زمینه های اجتماعی مبتلاء شدن وی کارآمد هست و در پی آن، عکسی دقیق تر از چرایی، چگونگی و توجیه تنوع گونه های مبتلاء شدن آنها در اختیار ما قرار می دهد. مسئله کلیدی این پژوهش، آنالیز زمینه های اجتماعی تاثیرگذار در پدیداری مبتلاء شدن های قرآنی حضرت ابراهیم(ع) به منزله اُسوه عینی فرازمندی در امتحان های الهی هست. بدین منظور، بعد از تصریح چیستی مبتلاء شدن و مؤلفه های آن، با ارزیابی فضای حاکم بر جامعه عهد ابراهیم(ع)، زمینه های پدیداری مبتلاء شدن های او را ذیل نهادهای اجتماعی مربوط با آن تصریح می کند. این پژوهش، پیوند میان گونه مبتلاء شدن و شرایط اجتماعی عصر ابراهیم(ع) را نشان می دهد و نسبت سنجی خصوصیات عصر پیامبران با مبتلاء شدن وی را شیوه ای برای آنالیز مبتلاء شدن اجتماعی پیامبران در قرآن می داند.

کلیدواژه ها: سنت مبتلاء شدن؛ نهاد اجتماعی؛ ابراهیم(ع)؛ طایفه ابراهیم(ع)؛ زمینه اجتماعی؛ تفسیر سوژه ای

نویسندگان:

علی راد: علوم قرآن و حدیث، پردیدانشیار علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایرانس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

پریسا عطایی: دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران