به گزارش پایگاه خبری،فرهنگی شهرکریمه به نقل از   خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،

همه ما برای یک بار هم که شده تجربه عزیمت وگشت و گذار در شهری به جز شهری که در آن سکونت داریم را داشته ایم، بی شک پیش از دیدن اماکن تاریخی و جایگاه ها تفریحی، سبک و سیاق معماری یک منطقه توجه مارا به خود جلب می کند، بازارها یکی از خستین ترین مراکزی می باشند که بازگو کننده هنر و روح معماری یک منطقه به شمار می آیند. تجربه خرید در بازارهای قدیمی در قیاس با پاساژهای پیشرفته و امروزی تفاوتی دارد از زمین تا  آسمان!

تجربه خرید در بازارهای قدیمی در قیاس با پاساژهای پیشرفته و امروزی تفاوتی دارد از زمین تا  آسمان!در واقع گشت و گذار در بازارهای قدیمی هم فال هست و هم تماشا، علاوه بر خرید کردن و برطرف نیازهای روزمره، شکوه و عظمت معماری بازار، روح و روان آدمی را نوازش می دهد ، لذت بردن از نقش و نگارِ سردرِ رودی بازار به مردم مژده ورود به مکانی زیبا و با اصالت را می دهد، چند قدمی که جلوتر می گذاری، نور در میان تاریکی دلچسب بازار چون آبشاری پر تلالوء از سقف های گچبری شده و گنبدی شکل  سرازیر می شود.

در واقع بازار مهمترین کانون و شاهراه رابطه ای در شهرهای قدیمی بود و بیشترین آمد و گردید شهروندان در آن صورت می گرفت. بازار مهمترین کانال رابطه ای شهر بود که نه فقط مردم، در آن حضور داشته و کالاها و سرمایه ها در آن به جریان می افتند، لکن اطلاعات، خبر ها و آگهی ها نیز از طریق آن به اطلاع شهروندان می رسید و غالبا تعدادی جارچی یا منادی ، خبر را در بازار کلیدی شهر جار می زدند. در گذشته بازار در ساخت و سازهای شهری به حدی اهمیت داشت که بعد از مسجد هسته اولیه یک محله را تشکیل می داد. به طوری که در شهرهای بزرگ هر محله دارای یک یا چند بازارچه بود و یک بازار بزرگ و کلیدی نیز نیازهای مردم را تامین می کرد.

شهر اصفهان نیز به دلیل قدمت و عظمتی که در طول تاریخ و مخصوصاً بعد از ظهور اسلام داشته، از نظر تعداد بازارهای باشکوه و جالب در میان شهرهای کشور ما از مقام والایی بهره مند هست.

ناصر خسرو، که در سال ۴۴۴ هجری قمری به اصفهان عزیمت کرده هست ضمن توصیف بازارهای مکرر شهر اصفهان از بازاری حرف می زند که دویست صراف در آن به داد و ستد مشغول بوده اند. بازارهای فعلی اصفهان که یادگار عصر دیلمیان و سلجوقیان مخصوصاً صفویه می باشند در طول تاریخ مثل سایر بناها و آثار این شهر تاریخی فراز و نشیب های مختلفی را به خود دیده هست.

 بازارهایی به بزرگی تاریخ

 رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان اصفهان در اظهار کرد و گوی مخصوص با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،،اظهار کرد : بیشترین و مهمترین بازارهای استان اصفهان به دوران سلجوقیان و شالوده کلیدی بازار قدیمی اصفهان به بازار نظام الملک در کنار مسجد جامع ذی ربط می شود، این بازار به مرور زمان زمان خراب کردن شده و سال ها بعد در دوران صفوی احیاء و بازسازی گردید. درحقیقت بازار قدیمی اصفهان از بازار مراسمی در کنار مسجد جامع عتیق شروع و به بازار میدان نقش جهان متصل می شود.

  روح الله سید العسگری بافت تاریخی بازارهای قدیم را نه فقط از لحاظ اقتصادی لکن از منظر فرهنگی، دینی و سیاسی هم بسیار با اهمیت تلقی می کند: در حال حاضر اگر به مهمترین بازارهای تاریخی اصفهان دقت کنید خواهید دید که قدیمی ترین حوزه های علمیه، مساجد، مدارس، حمام ها و حتی قهوه خانه ها در جوار بازارهای تاریخی بنا شده اند.

بازار قدیمی اصفهان را به دلیل مجاورت با گنبد نظام الملک و مسجد جامع، بازار نظامیه یا نظام الملکی نیز گفته‌اند و تا نیم قرن پیش رشته‌های طولانی و متعددی این بازار را به بازارهای دروازه طوقچی و بازار غاز و میدان وصل می‌‌کرده هست.

از انشعابات دیگر آن، بازار ریسمان و مدرسه کاسه گران هست. مجموعه آثار تاریخی دیگری مثل مدرسه ملا عبدالله، مسجد جارچی باشی، مدرسه صدر، مدرسه نیماورد و کاروان سراهایی از عهد صفویه و قاجاریه مثل کاروان سرای مخلص، گلشن و تیمچه ملک و زیادی کاروان سراها و تیمچه‌های دیگر و حمام‌هایی از عصر صفویه بر اهمیت تاریخی مجموعه معماری بازار بزرگ اصفهان افزوده هست.

وی به دکان هایی در بازار قدیمی اصفهان اشاره می کند که از ۴۰۰ پارسال تا امروز به ارائه تنها یک نوع کالا مبادرت نموده‌اند، برخی  دکان های قدیمی بازار مسگر ها و سماورسازها نمونه ای از این دکان ها می باشند.

معروف ترین بازار تاریخی اصفهان

ریاست اداره میراث فرهنگی شهرستان بازار قیصریه را که ذی ربط به دوران صفوی است  یکی از معروف ترین بازارهای قدیمی اصفهان می داند، که میدان امام را به میدان عتیق (کهنه) و اصفهان عصر سلجوقی ذی ربط می کند.

این بازار که بازار سلطانی نیز نامیده می شود در زمان صفویه یکی از باشکوهترین بازارهای ایران و بزرگترین مرکز داد و ستد بود که انواع پارچه های گرانقیمت و اجناس متفاوت در آن به فروش می رسید.

بازار قیصریه در سال ۱۰۲۹ هجری قمری احداث گردید و دروازه باشکوه و نفیس آن نیز قیصریه نامیده می گردید. یکی از سیاحان بیگانه آن را “…

بزرگترین و لوکس ترین بازارهای اصفهان  نامیده که سقف آن گنبدی شکل هست. روح الله سید العسگری می گوید: از این بازار بزرگ و لوکس بازارهای دیگری منشعب می گردیدند که بعضی از آنان هنوز هم فعال بوده و به شغل ها متفاوت اختصاص دارند.

بعضی از این بازارها عبارت هستند از : بازار عربان،‌ هارونیه، نیم آورد گلشن، مخلص، سماور سازها و مقصودبیک، همچنین عناصر مذهبی مثل مسجد خیاط ها، مسجد نو، مسجد ذوالفقار، مسجد شیشه، مسجد بیگانه و دهها مسجد دیگر در این بازار به فعالیت های مذهبی می پرداختند.

  بعضی از این نهادها که “تیمچه” و “سرا”  نهادهای اقتصادی نیز از دیگر جاذبه هائی می باشند که در بازارها وجود داشته اند.

معماری شگت آور بازار قیصریه

مشهورترین این سراها عبارت هستند از : سرای اردستانی ها، سرای خانی، سرای آقا، سرای پادرخت سوخته، سرای میراسماعیل، سرای تالار، سرای خوانساری ها، سرای گلشن، سرای جارچی و سرای فخر، این سراها بهمراه کاروانسراهای مکرر و پررونق بازار اصفهان را به عنصری فعال تبدیل کرده که سیاحان با اشتیاق از آن بازدید می کردند و با دقت در سفرنامه هایشان معرفی می نمودند.

قدیمى‌‌ترین توصیفى که از بازار اصفهان به جا مانده هست، شرحى هست از قرن چهارم هجرى قمرى (دوران دیالمه)، در کتاب رساله محاسن اصفهان تحت عنوان بازار جورین که مى‌‌گوید:

 جهانگردان مشهوری مثل ناصرخسرو و شاردن به شرح بازار قیصریه پرداختند و دلیل نامگذاری این بازار را شباهت این بنای تاریخی به قیصریه یا قیساریا در آسیای صغیر (ترکیه امروز) دانسته‌اند.

تصرف در بافت تاریخی بازار

 بازارى بود بر دروازه خور (خورشید) که یکى از چهار دروازه‌ معروف اصفهان در آن زمان بوده و در فصل نوروز عامه ‌مردم اصفهان با انواع خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها و آلات و آلات موسیقى یکى دو ماه را در آن محل به تفریح و عیش و عشرت مى‌‌‌‌گذراندند و بالطبع براى نیاز این جمعیت از اغذیه، البسه و غیره بازارهایى برپا مى‌کردند و طوافان و بازاریان انواع نعمت‌ها را در آنجا گرد مى‌آورند.

ریاست اداره میراث فرهنگی شهرستان اصفهان با اشاره به اینکه سازمان میراث فرهنگی اصفهان اذن هیچ گونه دخل و تصرف در بافت تاریخی شهر را نمی دهد،می گوید: یکی از بزرگترین مشکلات ما مالکان خصوصی می باشند، برای نمونه قهوه خانه و یا مغازه هایی دربافت تاریخی بازارهای قدیمی اصفهان وجود دارند که صاحب خصوصی داشته و مالکان بدون توجه به محافظت بافت و هویت تاریخی بازار دست به اقداماتی مثل ایجاد بالکن، تغییر در ظاهر بنا و حتی ایجاد سقف های جدید می زنند.

جِرز تراشی، آفتی برجان دکان های تاریخی بازار

روح الله سید العسگری یکی دیگر از مشکلاتی که به جان بافت قدیمی بازارهای قدیمی اصفهان افتاده را جِرز تراشی می داند.

به گفته وی، بعضی از مغازه داران برای بزرگ کردن دالان ها و حجره های خود ، شبانه دست به تراشیدن بافت تاریخی مغازه می زنند که این امر علاوه بر از بین بردن هویت تاریخی ، مشکلات زیادی چون امکان ریزش سقف و دیوارهای بازار را در پی دارد.

در انتهاء باید گفت  صفا و صمیمیت بازارهای قدیمی را در هیچ ساختمان پیشرفته و پاساژی نمی شود یافت، مغازه هایی که همه اجناسشان را از نزدیک لمس می کنی و سر انجام جنس مورد علاقه ات را برمی گزینی!

ریاست اداره میراث فرهنگی شهرستان اصفهان با تاکید بر اینکه سازمان میراث فرهنگی بشدت با این تخلف برخورد خواهد نمود دنبال کرد: بعضی از شهروندان اصفهان با دست خود  صدمات جبران ناپذیری به هویت تاریخی شهر وارد می کنند، بافت قدیمی دکان ها و مغازه های بازار توجه گردشگران را زیادتر به خود جلب می کند، باید دانست که یک مغازه شیک و پیشرفته در بافت قدیمی و سنتی بازار جایگاهی ندارد و مثل وصله ای ناجور می ماند.

گفت وگو از شکوه و اصالت بازار اصلا و ابدا نفی کننده زیباییِ جایگاه ها خرید پیشرفته امروزی نیست نکته با اهمیت اینجاست که هر ساختمان باید بنابر مقتضیات فرهنگ و اصالت یک منطقه ساخته شود، ساخت چند مرکز تجاری پیشرفته هیچ خدشه ای به روح تاریخی یک شهر وارد نمی کند اما مشکل زمانی پدید می آید که انقدر ظاهر یک شهر با اصالت و تاریخی را با عناصر پیشرفته امروزی دستکاری می کنیم که دیگر اثری از روح تاریخی و میراث کهن یک دیار باقی نمی ماند.