به گزارش خبرنگار پایگاه خبری شهرکریمه، اولین و عالی‌ترین منبع مورد پذیرش همه فرقه‌های اسلامی قرآن کریم است؛ اعتقاد و کاربست دستورات قرآن، از پیش فرض‌های تمدن اسلامی می‌باشد. به عبارت دیگر، قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید رسول گرامی اسلام دارای ویژگی‌های منحصر به‌فردی، از جمله نزول از منبع وحی، خطاناپذیر و عدم تحریف است، به همین دلیل جایگاه ویژه‌ای در شکل‌دهی جهان‌بینی انسان‌ها دارد و از مبانی تمدن‌ساز به شمار می‌آید.

معصومان، آنچه از دانش را که در اختیار انسان‌ها در هر موضوعی می‌گذاشتند، منشأ و ریشه علوم خود را قرآن می‌دانستند. از این رو در مواقع مختلف، مردم را به جایگاه قرآن و نقش اساسی آن در هدایت و سعادت انسان‌ها آگاه می‌کردند. حضرت زهرا(س)، به عنوان یکی از معصومان در موارد متعدد، به آیات قرآن استناد نموده و از دستورات جهان شمول آن برای بستر سازی و تحقق سعادت حقیقی انسان‌ها استفاده کرده است.

یکی از میراث مهم برجای مانده از صدیقه کبری (س)، سخنان پُرباری است که حضرت در بستر بیماری بودند و زنان مهاجر و انصار برای عیادتشان حاضر شدند و عرض کردند: ای دختر رسول خدا، چگونه صبح کردى از بیماریت؟ حضرت در ابتدای کلام با حمد خداوند و درود بر پدر بزرگوارش، زنان را خطاب قرار می‌دهد و خصوصیاتی را برای مردان آنها بیان می‌کند که باعث ناخرسندی حضرت شده بود.

خصوصیات مردان دوران سکوت در مقابل غاصبین

سکوت در برابر غاصبان، شوخى با سرنوشت اسلام و مسلمانان، انجام کار بی حاصل، تسلیم در برابر دشمن، فساد عقیده، گمراهی افکار و لغزش اراده‌ها (۱) از جمله مواردی بود که حضرت بیان فرمودند. حضرت فاطمه در پایان این سخنان به آیه «بِئْسَ ما قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ فِی الْعَذابِ هُمْ خالِدُونَ»(۲) اشاره می‌کند.

قرآن کریم در ابتدا این آیه می‌فرماید: «تَرى‏ کَثِیراً مِنْهُمْ یَتَوَلَّوْنَ الَّذِینَ کَفَرُوا» یعنی بسیارى از آنان را مى‌‏بینى که طرح دوستى و محبت با کافران مى‌‏ریزند و بدیهى است که دوستى آنها ساده نبود، بلکه دوستى آمیخته با انواع گناه و تشویق آنان به اعمال و افکار غلط بود. (۳) بر اساس این آیه، «ولایت کفار از روى هواى نفس» سبب خشم خداوند و عذاب ابدی انسان می‌شود.

علامه طباطبائی می‌گوید: این آیه از قبیل استشهاد و گواهى خواستن از حس و و جدان است، به این بیان که اگر قدر دین خود را مى‌‏شناختند، از آن دست بر نمى‏‌داشتند و آن را لگدکوب تجاوزات خود نمى‌‏کردند و در نتیجه متدینین به دین خود را که همه اهل توحیدند، دوست مى‏‌داشتند و از آنان که به کفر گراییده‌‏اند، بیزارى مى‌‏جستند. (۴)

مهمترین امور در پیشبرد تمدن اسلامی

بنابراین با توجه به سخنان حضرت زهرا(س)، ولایت پذیری اولیاء خداوند، دغدغه‌مند بودن نسبت به اسلام و امور مسلمانان، توجه به نتیجه در کارها، عدم تسلیم در برابر دشمن، اراده قوی و اعتقاد راسخ، از جمله اموری است که در پیش‌برد دستورات اسلام برای ایجاد تمدن اسلامی لازم است.

حضرت در ادامه مجددا بر عدم ولایت پذیری مردان مهاجر و انصار تاکید می‌کند و سپس ثمرات ولایت پذیری را چنین بیان می‌کند: «به خدا سوگند -اگر امر خلافت با علی بود- هرگاه مردم از جاده حق منحرف مى‎‌شدند و از پذیرش دلیل روشن سرباز مى‌زدند، آنها را با نرمى و ملایمت به سوى منزل مقصود سیر مى‌داد، سیرى که هرگز آزار دهنده نبود، نه مرکب ناتوان مى‌شد و نه راکب خسته و ملول می‌شد.

سرانجام آنها را به سرچشمه آب زلال و گوارا وارد مى‌ساخت، نهرى که دو طرفش مملو از آب بود، آبى که هرگز ناصاف نمى‌شد، سپس آنها را پس از سیرابى کامل باز مى‌گرداند و سرانجام او را در پنهان و آشکار خیرخواه خود مى‌یافتند. او هرگز از دنیا بهره نمى‌گرفت و از آن سودى جز سیراب کردن تشنه کامان و سیر نمودن گرسنگان نداشت و در اینجا دنیاپرست از زاهد و راستگو از دروغگو، براى همه آنها روشن مى‌شد.

سپس حضرت برای کلام خود به این دو آیه استناد می‌کند: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَکَات مِّنَ السَّمَاءِ وَ الاَرْضِ وَ لَکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ»(۴) «وَ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْ هَؤُلاَءِ سَیُصِیبُهُمْ سَیِّئَاتُ مَا کَسَبُوا وَ مَا هُمْ بِمُعْجِزِینَ»(۵)

«برکات» به معناى هر چیز کثیرى از قبیل امنیت، آسایش، سلامتى، مال و اولاد است که غالبا انسان با فقدان آنها مورد آزمایش قرار مى‌‏گیرد. جمله «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا …» دلالت می‌کند که ایمان و تقواى جمعی سبب نزول برکات است نه ایمان یک نفر و دو نفر، چون کفر و فسق جمعیت، با ایمان و تقواى چند نفر، همچنان اثر خود را خواهد داشت.(۷)

بر اساس اندیشه مقام معظم رهبری، شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی، بهره مندی انسان‌ها از همه ظرفیت‌های مادی و معنوی است که خداوند برای تامین سعادت و تعالی آنان در عالم طبیعت و در وجود خود آنان تعبیه کرده است.(۸)

بنابراین در تمدن اسلامی، علاوه بر جنبه‌های معنوی، به همه ابعاد مادی بشر نیز توجه می‌شود. ظرفیت‌های مادی، همواره از شاخصه‌های مهم در رشد و پیشرفت به حساب می‌آید که نبود آن می‌تواند مسیر پیشرفت و ترقّی تمدن اسلامی را به چالش بکشاند.

حضرت زهرا(س) با استناد به آیه ۹۶ سوره اعراف، بیان می‌کنند که ولایت پذیری، نتیجه‌ای جز تحقّق رستگاری دنیوی و آخرتی انسان‌ها در پی ندارد. به عبارت دیگر ولایت پذیری از جمله امور مهم و کارآمد در پیشرفت امور مادی و معنوی انسان‌ها است که این پیشرفت خود در شکل دهی و بازسازی جهان‌بینی انسان‌ها به سمت برپایی تمدن اسلامی بسیار اثر گذار است./۸۸۲/ ۷۰۳/

پی نوشت‌ها:
۱٫ طبرسى، احمد بن على‏، الإحتجاج على أهل اللجاج، ج‏۱، ص ۱۰۸٫
۲٫ سوره مائده، آیه ۸۰٫
۳٫ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‏۵، ص ۴۴٫
۴٫ طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۶، ص۷۸٫
۵٫ سوره اعراف، آیه ۹۶٫
۶٫ سوره زمر، آیه ۵۱٫
۷٫ طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۸، ص۲۰٫
۸٫ بیانات مقام معظم رهبری در در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی، ۹/۲/۱۳۹۲٫

رضا عطائی، دانش پژوه سطح چهار حوزه علمیه قم.